Ευγένεια vs Σωματική δύναμη

Η ευσπλαχνία έχει μεγαλύτερη αξία από τη σωματική διάπλαση, σύμφωνα με βρετανική δημοσκόπηση για την έννοια της "πραγματικής δύναμης", την οποία επικαλείται η Independent.

Σύμφωνα με νέο γκάλοπ, δυνατός άνθρωπος είναι αυτός που παραδέχεται τα λάθη του, ζητά βοήθεια όταν τη χρειάζεται και είναι ευγενικός ακόμα και όταν κάποιος είναι αγενής ή επιθετικός μαζί του.

Η έρευνα για την πραγματικά δυνατή προσωπικότητα

Στην έρευνα έλαβαν μέρος 2.000 βρετανοί ενήλικες, από τους οποίους το 43% χαρακτήρισε μια πράξη ευγένειας ως σημάδι δύναμης ενώ μόνο το 10% θεώρησε τα μπράτσα ένδειξη δύναμης.

Ανάμεσα στα χαρακτηριστικά της πραγματικής δύναμης συμπεριλήφθηκαν το να είναι κανείς υποστηρικτικός, το να μπορεί να βάλει τα προβλήματά του στην άκρη για να βοηθήσει τους άλλους, το να καταγγέλλει την κακομεταχείριση των άλλων.

Η κλινική ψυχολόγος Έμμα Γρέι θεωρεί ελπιδοφόρο το αποτέλεσμα αυτής της έρευνας και υπογραμμίζει ότι η συμπόνια, η ευσπλαχνία και οι πράξεις ευγένειας δεν πρέπει να περνούν απαρατήρητες.

Η ίδια προσθέτει ότι όταν είμαστε ευγενικοί απελευθερώνονται ορμόνες ωκυτοκίνης, ενδορφίνες και σεροτονίνη που μας κάνουν να αισθανόμαστε καλύτερα.

Η δημοσκόπηση αυτή, που διεξήχθη από τον δημιουργό αποσμητικών και αντιιδρωτικών «Soft & Gentle», έδειξε ότι τα τρία τέταρτα των συμμετεχόντων θεωρούσαν πως το να κάνεις ευγενικές πράξεις σε κάνει δυνατότερο άτομο.

Παράλληλα οι μισοί συμμετέχοντες πίστευαν ότι ενυπάρχει δύναμη στην ειλικρίνεια και το 48% ότι το να ζητάς συγγνώμη για ένα λάθος είναι επίσης ένδειξη δύναμης.

Οι συμμετέχοντες δήλωσαν επίσης ότι είναι 9 φορές πιο πιθανό να κρίνουν το αν κάποιος είναι δυνατός με βάση τον χαρακτήρα παρά με βάση τη σωματική του διάπλαση.

Επιπρόσθετα τέσσερις στους 10 έκαναν μια ευγενική πράξη τουλάχιστον μια φορά τη μέρα, 8 στους 10 έλεγαν πως το να είναι ευγενικοί τους κάνει να νιώθουν πιο ευτυχισμένοι και έξι στους 10 δήλωναν πως είναι δύσκολο να είναι κανείς ευγενικός σε αυτό τον κόσμο που γίνεται όλο και πιο σκληρός.

Τέλος, παρουσιάζει ενδιαφέρον ότι το ένα τέταρτο των συμμετεχόντων θεωρούσε πως ανεξάρτητα από το αν η ευγένεια θεωρείται ένδειξη δύναμης, αυτή δεν τους έχει βοηθήσει στη ζωή τους.

Πλάνο Ζωής ή πως να σχεδιάσεις τη Zωή σου χωρίς να απογοητεύεσαι

ι άνθρωποι νομίζουν ότι η όμορφη τέχνη, οι ανακαλύψεις και οι πετυχημένες επιχειρήσεις είναι η εκτέλεση ενός σχεδίου που υπήρχε στο μυαλό κάποιου ανθρώπου και πως το μόνο που χρειάστηκε να κάνει είναι να το υλοποιήσει. Κάτι σαν τη συνταγή μαγειρικής.

Αυτό δεν είναι πολύ ρεαλιστικό.

Γιατί κάνουμε προγραμματισμό (και γιατί δεν πρέπει)

Ο προγραμματισμός παρέχει μια αίσθηση ελέγχου. Φανταζόμαστε ένα αποτέλεσμα. Οργανώνουμε τα βήματα για να φτάσουμε εκεί. Μετά εκτελούμε. Ελέγχουμε το πεπρωμένο μας!

Ακούγεται υπέροχο, σωστά; Αλλά στην πραγματικότητα, δεν έχουμε καμία ιδέα τι θα μας προσφέρει το σύμπαν. Ό,τι κι αν πιστεύεις ότι έρχεται για εσένα - τα επόμενα 5 λεπτά ή 5 χρόνια - κάτι σου ξεφεύγει. Η φαντασία μας είναι απίστευτα περιορισμένη και το σύμπαν απίστευτα απέραντο.

Και παρότι όλοι οι σχεδιασμοί βασίζονται στην ικανότητά σου να προβλέψεις με ακρίβεια το μέλλον. Κάτι το οποίο βέβαια δε μπορείς να κάνεις. Δεν υπάρχει περίπτωση να μπορείς να σχεδιάσεις την αναπάντεχη γνωριμία σε μια εκδήλωση ή την κεραυνοβόλο ιδέα καθώς κάνεις μπάνιο. Εντούτοις αυτά τα μη-σχεδιασμένα γεγονότα συνήθως συμβάλλουν στην επιτυχία ή αποτυχία όλων των προσπαθειών σου.

Εν συντομία: Τα σχέδια μας βασίζονται σε μια έκδοση του μέλλοντος που πιθανόν να μη συμβεί ποτέ. Μια εναλλακτική πραγματικότητα. Όσο καλό και αν είναι το πλάνο σου, αν δημιουργήθηκε πριν την ώρα του είναι προϊόν μυθοπλασίας. Και είναι η συνταγή για την καταστροφή.

Πως να κάνεις Πλάνο Ζωής

Χρειάζεται να εγκαταλείψουμε την κοινή έννοια του προγραμματισμού. Χρειάζεται να απελευθερώσουμε τους εαυτούς μας ώστε να λειτουργούμε αυθόρμητα. Χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε το σύμπαν ακριβώς όπως είναι. Και να παραμείνουμε ανοιχτοί στις ευκαιρίες που θα έρθουν προς το μέρος μας.

Αυτό λέγεται αυτοσχεδιασμός.

• Έτσι γράφουν οι συγγραφείς τα βιβλία.
• Έτσι γίνεται το stand-up comedy.
• Έτσι μιλάμε στους αγνώστους.
• Έτσι τρέχουν οι επιχειρήσεις.
• Έτσι πρέπει να ζεις.

Σίγουρα δε λέω ότι οι συγγραφείς δεν έχουν ένα μυθιστορηματικό σκελετό ή δεν ξέρουν για τα θέματα με τα οποία θέλουν να καταπιαστούν. Ούτε λέω πως οι προβλέψεις για το μέλλον δεν πρέπει να λειτουργούν ως προειδοποίηση.

Χρειάζεται, απλώς, να σταματήσουμε να προγραμματίζουμε λεπτό-προς-λεπτό και να προγραμματίσουμε μεγαλύτερες περιόδους της ζωής μας, να γίνουμε πιο επινοητικοί, να εμπιστευτούμε τον εαυτό μας και να δεχτούμε όλες τις εκβάσεις της ζωής.

Προγραμμάτισε μεγάλες περιόδους της ζωής σου

Το πλεονέκτημα του προγραμματισμού μια μεγάλης περιόδου είναι ότι σου επιτρέπει να είσαι παρών/ούσα. Δεν χρειάζεται να εκτελείς απλώς ένα σενάριο. Μπορείς να ενσωματώσεις οτιδήποτε συμβαίνει τριγύρω που θα κάνει ακόμα καλύτερο από ότι το προγραμμάτισες.

Επειδή είμαι χρόνια σε όμιλο δημόσιας ομιλίας ρητορικής έχω πολύ ζωντανό παράδειγμα στο κομμάτι της προετοιμασμένης ομιλίας.

Έχεις προσπαθήσει ποτέ να δώσεις μια ομιλία απομνημονεύοντας λέξη προς λέξη κάθε πρόταση; Αν ναι, τότε σίγουρα ήσουν δύσκαμπτος/η. Δεν υπήρχε αλληλεπίδραση με το κοινό. Και αν συνέβη κάτι απρόοπτο, πιθανώς δυσκολεύτηκες πολύ να επανέλθεις στη σειρά που ήσουν ή τα έχασες εντελώς.

Σε αντίθεση με αυτό, σε μια ομιλία που σχεδίασες το θέμα για το οποίο ήθελες να μιλήσεις, κάλυψες και πάλι όλα τα κύρια σημεία. Αλλά αυτή τη φορά η ροή του λόγου ήταν πολύ καλύτερη και είχες επαφή με το κοινό. Και αν τα πράγματα βγήκαν εκτός προγράμματος ήσουν έτοιμος/η να ανταποκριθείς. Μπορεί μάλιστα να έγινε και ακόμα καλύτερη η παρουσίασή σου.

Δεν ξέρεις αυτά που δεν ξέρεις.

Μιλώντας σε κάποιον άγνωστο άνθρωπο: Μπορεί να μην έχω κάποιο σενάριο αλλά ξέρω ότι θέλω να μάθω τι ξεχωριστό έχουν.

Στην επιχείρησή μου: Μπορεί να μην έχω ακριβές ετήσιο ή 5ετές πλάνο αλλά ξέρω ότι θέλω καθημερινά να παρέχω την καλύτερη ποιότητα υπηρεσιών πάντα με χαμόγελο.

Στην οικογένειά μου: Μπορεί να μην έχω ιδέα πως θα εξελιχθεί.

Στη ζωή μου: Μπορεί να μην ξέρω ακριβώς τι θα συμβεί ώρα με την ώρα αλλά ξέρω ότι κάθε στιγμή θέλω να επιλέγω την ευτυχία.

Είναι σημαντικό να υπάρχει ένα πρόγραμμα / μέθοδος / σύστημα αλλά να λειτουργείς ελεύθερα μέσα σε αυτό. Να βγεις από τη ρουτίνα κάποιες φορές. Έτσι κι αλλιώς ένα πρόγραμμα είναι Οδηγός όχι Ευαγγέλιο.

Να είσαι εύπορος

Όχι, όχι, δεν εννοώ απαραίτητα σε χρήματα. Να έχεις αρκετούς πόρους (υλικούς, πνευματικούς και ανθρώπινους) για να μπορείς α) να υλοποιήσεις όσα χρειάζεσαι και β) να καλύψεις ό,τι απρόβλεπτο συμβεί.

Αν θέλεις να αλλάξεις δουλειά, χρειάζεται να βάλεις χρήματα στην άκρη, να κάνεις νέες επαφές με ανθρώπους, διασυνδέσεις - γνωριμίες που θα οδηγήσουν να κάνεις μια ευκολότερη μετάβαση.

Σε ό,τι κι αν έχεις επιλέξει επαγγελματικά να κάνεις, γίνε καλός, πολύ καλός. Συνέχισε την πρακτική και παρακολούθησε νέα σεμινάρια και εκπαιδεύσεις για να γίνεις καλύτερος. Δεν είναι στόχος τό τέλειο, στόχος είναι η συνεχής εξέλιξη.

Οι ανθρώπινοι πόροι, οι άνθρωποι που γνωρίζεις είναι η δύναμη σου. Επένδυσε χρόνο στους κατάλληλους ανθρώπους που θα σε κάνουν πλούσιο, πλούσιο συναισθηματικά, πλούσιο σε ιδέες, πλούσιο σε υπέροχες εμπειρίες.

Εμπιστεύσου τον εαυτό σου (και το σύμπαν).

Δεν υπάρχει πάντα σαφής διέξοδος. Πρέπει να συνειδητοποιήσεις: η φαντασία σου πασχίζει. 

Αν εμπιστευτείς βαθιά τον εαυτό σου, τις απεριόριστες δυνατότητες που έχεις μέσα σου και το γεγονός ότι μπορείς να βασιστείς στον εαυτό σου, θα είσαι έτοιμος να διαχειριστείς κάθε κατάσταση που θα προκύψει.

Go with the flow ή Αποδέξου οποιαδήποτε έκβαση.

Αυτό είναι σημαντικό! Βασικό. Σε καθιστά ικανό/ή να κάνεις τα πάντα.

Χρειάζεται να επιτρέψεις την πιθανότητα να μη λειτουργήσει τίποτα από αυτά που έχεις προγραμματίσει. 

Η ζωή συνεχίζει. Θα είσαι καλά! Ή θα γίνεις σύντομα.

Όταν συνειδητοποιήσεις ότι θα είσαι καλά ό,τι κι αν γίνει, δεν έχεις πλέον την ανάγκη να ελέγξεις τον κόσμο. Χαλαρώνεις. Και προς έκπληξη σου το να μη χρειάζεσαι τα πράγματα να γίνουν ακριβώς έτσι όπως τα θέλεις να γίνουν υπάρχει μεγαλύτερη περίπτωση να γίνουν όπως θέλεις. Σκέψου όλες τις στιγμές που ήθελες κάτι διακαώς σε αντίθεση με τις στιγμές που επιθυμούσες κάτι και δεν το πίεσες.

Να έχεις στόχους, σίγουρα, αλλά χρειάζεται να αποδεχτείς ότι όλες οι εκβάσεις είναι πιθανές.

Αν εμπιστευτείς και αποδεχτείς, θα είσαι ελεύθερος.

Τι είναι το τραυματικό στρες. Ορισμός του τραύματος, του τραυματικού στρες και βασικά στοιχεία θεραπείας

Για να θεραπευτούμε από το τραύμα, πρέπει πρώτα να καταλάβουμε τι ακριβώς είναι. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με λίγα λόγια από τους ειδικούς.

Η Αμερικανική Ακαδημία Εμπειρογνωμόνων ορίζει το τραυματικό στρες ως: «Τη συναισθηματική, γνωσιακή, συμπεριφορική, φυσιολογική εμπειρία ατόμων που εκτίθενται ή παρακολουθούν γεγονότα που κυριεύουν τις ικανότητές τους για την αντιμετώπιση και επίλυση προβλημάτων».

Η Judith Herman, MD, στο βιβλίο της «Τραύμα και Ανάκαμψη», περιγράφει το ψυχολογικό τραύμα ως «... μια συνένωση των ανίσχυρων. Τη στιγμή του τραύματος, το θύμα καθίσταται ανίσχυρο από μία συντριπτική δύναμη. Όταν η δύναμη είναι αυτή της φύσης, μιλάμε για καταστροφές. Όταν η δύναμη είναι αυτή των άλλων ανθρώπων, μιλάμε για φρικαλεότητες. Τα τραυματικά γεγονότα κατακλύζουν το συνηθισμένο σύστημα φροντίδας που δίνει στους ανθρώπους μια αίσθηση ελέγχου, σύνδεσης και νοήματος».

Σύμφωνα με τον Bessel van der Kolk, MD, έναν από τους κορυφαίους ερευνητές στη Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες, «Το τραύμα δεν είναι η ιστορία για κάτι που συνέβη στο παρελθόν. Είναι το σημερινό αποτύπωμα αυτού του πόνου, της φρίκης και του φόβου που ζουν μέσα στον άνθρωπο». Με άλλα λόγια, το τραύμα ζει μέσα στο σώμα μας και το βιώνουμε σαν να συμβαίνει στο τώρα.

Που χρησιμοποιούμε τον όρο τραυματικό στρες

Οι όροι «τραύμα» και «τραυματικό στρες» δεν χρησιμοποιούνται μόνο για βετεράνους πολέμου, θύματα φυσικών καταστροφών και θύματα σωματικής και σεξουαλικής κακοποίησης. Κάποιος μπορεί να βιώνει την αίσθηση ότι κυριεύεται από κάτι, έλλειψη δύναμης, σύνδεσης και νοήματος ως αποτέλεσμα καταστάσεων όπως η χρόνια πνευματική ή σωματική ασθένεια, η ανατροφή σε ένα σπίτι με ιστορικό ενδοοικογενειακής βίας, αλκοολισμού ή εθισμού σε άλλες ουσίες, η αίσθηση συνεχούς ντροπής ή συναισθηματικής παραμέλησης από τους γονείς ή η απώλεια ενός σημαντικού προσώπου.

Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι όσο πιο νωρίς ένα άτομο βιώνει τέτοια τραυματικά γεγονότα και όσο περισσότερο αυτά εμμένουν, τόσο μεγαλύτερες είναι οι αρνητικές επιπτώσεις που έχουν στην ικανότητά του να αισθάνεται ηρεμία και ασφάλεια με τον εαυτό του, να συνάπτει ουσιαστικές σχέσεις και να διατηρεί ένα επίπεδο βέλτιστης λειτουργίας σε κάθε πτυχή της ζωής του.

Στα σχεδόν 30 χρόνια μου ως ψυχοθεραπεύτρια, έχω παρακολουθήσει ιστορίες που ειπώθηκαν από το στόμα και αναβιώθηκαν στο σώμα. Έχω επίσης ακούσει πελάτες να περιγράφουν πιο ήπιες ιστορίες, οι οποίοι ωστόσο υπέφεραν και παρουσίαζαν συμπτώματα παρόμοια με άτομα που έχουν βιώσει πιο κλασικές μορφές τραύματος. Η τρέχουσα έρευνα επικυρώνει αυτό το φαινόμενο.

Τι κάνουμε όμως εάν υποφέρουμε από οποιαδήποτε μορφή τραύματος ή τραυματικού στρες;

Ακολουθούν τα βασικά στοιχεία της θεραπευτικής διαδικασίας:

1. Αναγνώριση και επιβεβαίωση. Αυτό που έχετε βιώσει ή βιώνεται αποτελεί μέρος της πραγματικότητας και σας προξενεί κακό. Η γνώση του ορισμού και του περιεχομένου τού τραυματικού άγχους βοηθά τον άνθρωπο να εμπεδώσει το γεγονός ότι δεν είναι τρελός, ότι δεν φταίει ο ίδιος για κάτι και ότι δεν έχει κάνει κάτι λάθος. Είναι στην πραγματικότητα μια φυσιολογική απόκριση σε μία μη φυσιολογική εμπειρία.

2. Αργές και βαθιές αναπνοές. Πρόκειται για ένα μέσο το οποίο μπορεί ο καθένας να χρησιμοποιήσει οποτεδήποτε και οπουδήποτε. Αναπνεύστε από τη μύτη και εκπνεύστε για μεγαλύτερο χρονικό από ό,τι εισπνέετε, είτε μέσω της μύτης σας είτε μέσα από σφιγμένα χείλη. Ο προτεινόμενος ρυθμός είναι να εισπνέετε μετρώντας μέχρι το τέσσερα, να κρατάτε την αναπνοή σας μετρώντας ως το δύο και να εκπνέετε μετρώντας μέχρι το έξι ή το οκτώ. Με αυτόν τον τρόπο ενεργοποιείτε το τμήμα του νευρικού σας συστήματος που βοηθά το σώμα σας να ηρεμήσει. Στη συνέχεια, θα είστε σε θέση να σκεφτείτε πιο καθαρά και να είστε παρόντες στην τωρινή στιγμή.

3. Αναζήτηση βοήθειας και υποστήριξη. Μπορείτε να ζητήσετε βοήθεια από έμπιστους φίλους, τον/την σύντροφό σας ή ομάδες υποστήριξης. Εάν τα συναισθήματά σας ή οι μηχανισμοί διαχείρισης του τραυματικού άγχους παρεμποδίζουν τη ρουτίνα της καθημερινότητάς σας ή εάν οι φίλοι και συγγενείς σας εκφράζουν κάποιες ανησυχίες, καλό θα ήταν να ζητήσετε βοήθεια από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.

4. Γελάστε και διασκεδάστε! Το γέλιο απελευθερώνει ορμόνες που μειώνουν το άγχος και ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Βεβαιωθείτε ότι κάνετε τα πράγματα που σας αρέσουν, είτε μόνοι σας είτε με ανθρώπους που απολαμβάνετε την παρέα τους.

Ψυχολογικοί Χαρακτήρες του φιλόσοφου Θεόφραστου

Σημαντικός φιλόσοφος του 4ου αι. π.Χ. και σύγχρονος του Αριστοτέλη ήταν ο Θεόφραστος ή Τύρταμος (372-287π.Χ.) με καταγωγή από την Ερεσό της Λέσβου. Δίδαξε στην Περιπατητική Σχολή της Αθήνας και ήταν νους εγκυκλοπαιδικός.

Πληροφορίες για τον βίο του μας δίνει ο Διογένης Λαέρτιος στο έργο του «Βίοι Φιλοσόφων». Τα πρώτα γράμματα ο Θεόφραστος τα έμαθε στο νησί του με καθηγητή τον Λεύκιππο και συνέχισε τις σπουδές του στην Ακαδημία του Πλάτωνος στην Αθήνα.

Όταν ο Πλάτων πέθανε (το 347π.Χ.) ακολούθησε τη διδασκαλία του Αριστοτέλη στο Λύκειο και ονομάστηκε από τον δάσκαλό του Εύφραστος ή Θεόφραστος.

Ο Αριστοτέλης εμπιστεύθηκε στον Θεόφραστο τη διεύθυνση του Λυκείου του (διηύθυνε τη Σχολή επί 25 χρόνια) και προσέλκυσε χιλιάδες σπουδαστές, όπως ο Μένανδρος, ποιητής της Νέας Κωμωδίας, ο Στράτων ο Λαμψακηνός, ο Δημήτριος ο Φαληρεύς κ.ά. Η φήμη του εξαπλώθηκε ως τους βασιλείς της Μακεδονίας Φίλιππο και Κάσσανδρο και τον βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεμαίο Α’ Σωτήρα.

Οι λόγοι του είναι σοφοί και μελαγχολικοί, γιατί ο σύντομος βίος δεν αφήνει τον άνθρωπο να χαρεί όσα έμαθε και να μάθει κι άλλα. Ως γνήσιος οπαδός του Αριστοτέλη, ο οποίος δίδασκε πως «ο άνθρωπος φύσει του ειδέναι ορέγεται», έλεγε πως η μόνη ηδονή χρήσιμη για τον άνθρωπο είναι η έρευνα και η μάθηση.

Θεόφραστος & Ψυχολογία

Στην ψυχολογία έδινε έμφαση στην μεσότητα, όπως είχε πρωτοπεί ο Αριστοτέλης, δηλαδή στα προτερήματα της ψυχής σε αντιδιαστολή με τα ελαττώματα που βρίσκονται στα άκρα της. Παραδείγματος χάριν, ανάμεσα στο θράσος και τη δειλία υπάρχει το θάρρος, που είναι προτέρημα (αρετή).

Ο Θεόφραστος έγραψε περίπου 240 έργα και πραγματεύθηκε πολλές επιστήμες: ηθική φιλοσοφία, πολιτική, ψυχολογία, ρητορική, ζωολογία, βοτανική κ.ά. Λίγα έχουν σωθεί ως τις μέρες μας. Το έργο του «Χαρακτήρες» είναι ένα από αυτά, που ονομάστηκαν και «Χρυσή Βίβλος».

Ο Γάλλος Jean de La Bruyere (17ος αι.) μετέφρασε το έργο του αρχαίου φιλοσόφου και έγραψε κατ’ απομίμηση τους δικούς του «Χαρακτήρες», περιγράφοντας τα ελαττώματα τύπου αριστοκράτη της Αυλής του Λουδοβίκου ΙΔ’. Ο Κεφαλλονίτης λόγιος Αντρέας Λασκαράτος έγραψε το έργο «Ιδού ο άνθρωπος» (1886) στο οποίο πραγματεύεται 126 χαρακτήρες. Κάποιοι από αυτούς δεν είναι ψυχικοί χαρακτήρες αλλά κοινωνικές καρικατούρες.

Τα 30 ανθρώπινα ήθη και ψυχικά πάθη που εξετάζει με χιούμορ και ειρωνεία ο Θεόφραστος δεν είναι «τα σπουδαία ή ηρωικά» αλλά «τα φαύλα ή κατώτερα», δηλαδή τα ελαττώματα. Αυτά είναι τα εξής: Κολακεία, αδολεσχία, αγροικία, αρέσκεια, απόνοια, λαλιά, λογοποιία, αναισχυντία, μικρολογία, βδελυρία, ακαιρία, περιεργία, αναισθησία, αυθάδεια, δεισιδαιμονία, μεμψιμοιρία, απιστία, δυσχέρεια, αηδία, μικροφιλοτιμία, ανελευθερία, αλαζονεία, υπερηφανία, δειλία, ολιγαρχία, οψιμαθία, κακολογία, φιλοπονηρία, αισχροκέρδεια.

Από το αρχαίο κείμενο θα παραθέσω ένα απόσπασμα από την μεμψιμοιρία και τον χαρακτήρα του μεμψίμοιρου, δηλαδή αυτού που μονίμως μέμφεται τη μοίρα του!

«Μεμψιμοιρία είναι επιτίμηση παρά το πρέπον των δώρων που λαμβάνει κανείς. Ιδού τι λογής άνθρωπος είναι ο μεμψίμοιρος: Αν φίλος του θυσιάσει και στείλει σε αυτόν μερίδα κρέατος, λέει ότι λυπήθηκε ο φίλος το κρασί και δεν τον κάλεσε στο δείπνο! Αν από την ερωμένη του παίρνει φιλήματα απορεί αν αυτά προέρχονται από την καρδιά της…

Με τον Θεό αγανακτεί όχι γιατί βρέχει αλλά γιατί βρέχει αργότερα. Αν βρει στο δρόμο βαλλάντιο (πορτοφόλι) λέει: «καλά, δεν βρήκα και θησαυρό»!

Αφού με πολλές παρακλήσεις, ο μεμψίμοιρος, αγοράσει φθηνά έναν δούλο, λέει στον πωλητή πως απορεί ότι δεν έχει αγοράσει κάτι χωρίς ελάττωμα τόσο φθηνά… Και σε εκείνον που του φέρνει την καλή είδηση ότι απέκτησε γιό λέει πως τώρα θα χαθεί και το μισό της περιουσίας του!

Όταν στο δικαστήριο κερδίσει παμψηφεί δίκη, κατηγορεί τον ρήτορα που του έγραψε την απολογία του ότι έχει παραλείψει πολλά επιχειρήματα… Όταν τέλος, οι φίλοι του κάνουν έρανο για κάποια δύσκολη στιγμή του εκείνος απαντά: «μα πώς να νιώθω ανακουφισμένος αφού και τα χρήματα πρέπει να επιστρέψω και συγχρόνως να χρωστώ χάρη στον καθένα επειδή με ευεργέτησε»!

Αυτογνωσία και αυτοεκτίμηση

Γνώθι σαυτόν. Η φράση αυτή αποδίδεται στο Χίλωνα το Λακεδαιμόνιο, έναν από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας, είναι χαραγμένη στο μαντείο των Δελφών και χρησιμοποιήθηκε ευρέως από το Σωκράτη. Το νόημά της είναι διαχρονικό και ξεκάθαρο και δηλώνει την πρόκληση, την επιταγή και την αναγκαιότητα του να γνωρίσουμε τον εαυτό μας.

 Αυτός είναι και ο πρώτος κανόνας για ένα καλό επίπεδο αυτοεκτίμησης.

Αφορά στον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας και ως εκ τούτου και στην εικόνα που προβάλλουμε στους άλλους.  Αφού γνωρίσουμε τον εαυτό μας καλούμαστε να εντοπίσουμε και να αντιμετωπίσουμε τα ελαττώματά μας αλλά και να θέσουμε τα όριά μας. Η αποδοχή των ελαττωμάτων μας μπορεί να οδηγήσει σε μια προσπάθεια αυτοβελτίωσης και εξέλιξης ενώ αντίθετα το αίσθημα της ντροπής γύρω από αυτά είναι συνήθως αυτό το οποίο μπορεί να διανθίσει ένα απλό ελάττωμα με ποικίλες ανασφάλειες και να το μετατρέψει σε κόμπλεξ.

Αυτογνωσία και αποδοχή του εαυτού

Η αυτογνωσία και η αποδοχή του εαυτού μας μπορεί πολύ πιο εύκολα να οδηγήσει σε μία συνολικά ειλικρινή στάση απέναντι στον ίδιο μας τον εαυτό. Συχνά δεν ομολογούμε τις αδυναμίες μας και τα απόκρυφα συναισθήματά μας ούτε στον εαυτό μας και σίγουρα ούτε και στους άλλους. Δεν παραδεχόμαστε ότι φοβηθήκαμε, ότι στεναχωρηθήκαμε ή ότι θυμώσαμε. Αποφεύγουμε να εκδηλώσουμε τα αληθινά μας συναισθήματα για να διαφυλάξουμε την υποτιθέμενη αξιοπρέπειά μας, καθώς και από φόβο να εκτεθούμε. Καταδικάζουμε όμως έτσι τον εαυτό μας στο άγχος και την πίεση που ενδέχεται να δημιουργήσει η διατήρηση αυτής της ψευδούς εικόνας.

Μέσα από την εκδήλωση των συναισθημάτων μας μπορούμε να περάσουμε ανεμπόδιστα και στην εκδήλωση των επιθυμιών μας.

Μαθαίνουμε έτσι να διαμορφώνουμε σαφώς τη θέλησή μας, σεβόμενοι τα όρια του άλλου αλλά και του εαυτού μας. Είναι σημαντικό να μάθουμε να λέμε “όχι” και να διεκδικούμε χωρίς να γινόμαστε επιθετικοί, να ζητάμε χωρίς να απολογούμαστε, να δεχόμαστε την παρατήρηση και την κριτική και να δρούμε με στόχο την εκάστοτε απόφασή μας για αλλαγή.

Το άκαμπτο Υπερεγώ

Όλα αυτά επιτυγχάνονται πιο εύκολα αν κατορθώσουμε να αποδυναμώσουμε ένα ενδεχομένως άκαμπτο “υπερεγώ” ή - όπως θα λέγαμε με ένα λιγότερο ψυχαναλυτικό όρο- έναν αυστηρό εσωτερικό κριτή. Οι αρνητικές σκέψεις που κάνουμε για τον εαυτό μας είναι συχνά ο απόηχος της εσωτερικευμένης κριτικής που δεχτήκαμε από τους γονείς μας ή τον κοινωνικό περίγυρο σε μικρότερη ηλικία. Αντιλαμβανόμενοι την ύπαρξη αυτού του εσωτερικού κριτή καλούμαστε να τον αμφισβητήσουμε και να δούμε αν οι σκέψεις του είναι ρεαλιστικές και κυρίως επιβοηθητικές για εμάς. Στα πλαίσια αυτά καλούμαστε να απεγκλωβιστούμε από αρνητικές ετικέτες που έχουμε προσδώσει στον εαυτό μας. Είναι σημαντικό σε αυτά τα πλαίσια να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτό που κρίνουν πολλές φορές οι άλλοι είναι απλά ορισμένες συμπεριφορές μας και όχι το σύνολο της ανθρώπινης υπόστασης και της προσωπικότητάς μας.

Ακόμη κι αν πετύχουμε όλα αυτά τα στάδια βελτίωσης της αυτοεκτίμησης, δεν υπάρχει άνθρωπος που δε θα βιώσει την αποτυχία και την απόρριψη στη ζωή του.

Η ικανότητα να αποδεχόμαστε την αποτυχία σαν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής διασφαλίζει τη δυνατότητα να διδαχθούμε από αυτήν και να προχωρήσουμε.

Είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε να επικεντρωθούμε στα δυνατά μας σημεία, να τα αναγνωρίσουμε και να τα ενισχύσουμε και μέσω αυτού να τονίζουμε καθημερινά στον εαυτό μας ότι έχουμε τη δυνατότητα να εκπληρώσουμε τους στόχους μας.
Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι τα πράγματα στη ζωή δεν είναι άσπρο- μαύρο αλλά διακατέχονται από μία τεράστια γκρι ζώνη. Υπάρχουν διάφορα στάδια ανάμεσα στην επιτυχία και στην καταστροφή και το να το συνειδητοποιήσουμε μπορεί να μας βοηθήσει να τολμήσουμε να στοχεύσουμε το φεγγάρι, για να φτάσουμε έστω ανάμεσα στα άστρα.

Αρνητικές συνήθειες που «σαμποτάρουν» την αυτοεκτίμηση

Συχνά πολλοί δίνουμε έμφαση στους άλλους και στα δικά τους ‘θέλω’ παραμελώντας τελικά τα δικά μας όνειρα. Ένας αποτελεσματικός τρόπος για να αισθανόμαστε καλύτερα με τον εαυτό μας είναι να παρατηρήσουμε τις αυτόματες νοητικές και συναισθηματικές συνήθειες που δεν μας εξυπηρετούν αλλά αντίθετα μας παγιδεύουν. Με συνειδητή επίγνωση και καθημερινή επικέντρωση στην αλλαγή αυτών των συνηθειών, μπορούμε να οικοδομήσουμε νέα, θετικά συναισθηματικά μονοπάτια για τον εγκέφαλό μας.

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος χαρακτηρίζεται από «νευροπλαστικότητα», πράγμα που σημαίνει ότι η εφαρμογή νέων τρόπων σκέψης και συμπεριφοράς μπορούν να αλλάξουν πραγματικά τους νευρώνες του και τις μεταξύ τους συνδέσεις. Έτσι τελικά έχουμε τη δυνατότητα να γίνουμε πιο ευέλικτοι γνωστικά και να θέσουμε πιο υγιή όρια, ώστε και εγκεφαλικά να στοχεύουμε στην ευτυχία και επιτυχία.

Παρακάτω προτείνονται τρόποι για να ξεπεράσουμε 6 σημαντικά εμπόδια που σχετίζονται με την αυτοπεποίθηση.

1. Αίσθημα ενοχής

Η ενοχή είναι ένα συναίσθημα που μαθαίνουμε συχνά από την παιδική ηλικία: «Φάε το φαγητό σου… υπάρχουν άνθρωποι που πεθαίνουν από την πείνα στην Ινδία» και με πολλά άλλα τέτοιου τύπου μηνύματα.

Έχοντας εσωτερικεύσει αυτά τα μηνύματα ως ενήλικες μπορεί να αισθανόμαστε είτε ανερπαρκείς είτε ανίκανοι. Υπάρχουν πολλοί τύποι ενοχής και έρευνες αναφέρουν πως μόνο μία είναι η «καλή» ενοχής: εκείνη που νιώθουμε να μας ελέγχει αφότου έχουμε κάνει κάτι κακό. Άλλοι τύποι ενοχής όμως είναι αντιπαραγωγικοί: ενοχή, ενοχή ακόμη και για σκέψεις που στην πραγματικότητα δεν επηρεάζουν τον άλλον.

2. Αίσθημα αποτυχίας

Πολλοί από εμάς έχουν μια αίσθηση της αποτυχίας που χρωματίζει την αντίληψή μας για τον εαυτό μας και τα επιτεύγματά μας. Αν κοιτάζουμε τη ζωή μέσα από τον φακό της αποτυχίας, τότε ελαχιστοποιούνται τα επιτεύγματά σας. Στην περίπτωση αυτή ακόμη δεν δίνουμε σημασία στις πιθανώς δύσκολες συνθήκες ή στη σκληρή προσπάθεια που μπορεί να καταβάλαμε. Αυτή η νοοτροπία μπορεί να είναι το αποτέλεσμα της απογοήτευσης σε έναν καίριο τομέα της ζωής, όπως ένα διαζύγιο και δυστυχώς συχνά εξελίσσεται, με αποτέλεσμα να γίνει αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Συχνά ως αποτέλεσμα μπορεί να γίνουμε αναβλητικοί ή τελειομανείς. Ακόμη ίσως να ενεργούμε με τρόπο που δεν εμπνέει εμπιστοσύνη γιατί νιώθουμε πως ό,τι κάνουμε ούτως ή άλλως δεν το κάνουμε σωστά ούτε επαρκώς.
Για να ξεπεραστεί αυτή η νοοτροπία της αποτυχίας πρέπει να συνειδητοποιήσουμε κάθε νέα δυνατότητα είναι μια νέα αρχή και μια ευκαιρία να μάθουμε από τα λάθη του παρελθόντος και να ενεργήσουμε με διαφορετικό τρόπο.

3. Η επιδίωξη της τελειότητας

Η τελειομανία μπορεί οδηγήσει ακόμη και σε παραίτηση ή ηττοπάθεια και μπορεί να είναι επικίνδυνη για το μυαλό και το σώμα. Δώστε στον εαυτό σας πίστωση ακόμη και για την προσπάθεια. Σταματήστε να βλέπετε τα λάθη ως καταστροφή. Δώστε στον εαυτό σας χρονικό περιθώριο για την ολοκλήρωση ενός έργου. Μην κάνετε εκ νέου έλεγχο όσων έχετε ολοκληρώσει. Μην εστιάζετε στις λεπτομέρειες και καλλιεργήστε λιγότερο αυστηρούς τρόπους θεώρησης των πραγμάτων.

4. Ζώντας με λύπη και μεταμέλεια

Eίναι μια αρνητική γνωστική – συναισθηματική κατάσταση κατά την οποία κατηγορούμε τον εαυτό μας για κάποιο κακό αποτέλεσμα ή έχουμε μια αίσθηση απώλειας και θλίψης για ό,τι θα μπορούσαμε να έχουμε ή για κάποια επιλογή που δεν μπορούμε πλέον να αναιρέσουμε.Το πιο πιθανό είναι ότι λύπη μετατρέπεται σε χρόνια αγχωτική, ταπεινωτική κατάσταση καταβάλλοντάς μας, προκαλώντας συνεχή απελευθέρωση ορμονών που σχετίζονται με το στρες (αδρεναλίνη και κορτιζόλη). Για την καταπολέμηση της λύπης, χρησιμοποιούν στρατηγικές που μας βοηθούν να εστιάζουμε στην παρούσα στιγμή. Όπως είπε ο δάσκαλος διαλογισμού Τζακ Kornfield, «Κάθε πρωί γεννιόμαστε και πάλι. Αυτό που κάνουμε σήμερα είναι αυτό που μετράει περισσότερο».

5. Αρνητική σύγκριση με τους άλλους

«Η σύγκριση είναι ο κλέφτης της χαράς»
– Θεόδωρος Ρούσβελτ

Οι συγκρίσεις με τους άλλους είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω έχουν το εξής αξεπέραστο πρόβλημα -που τις καθιστά και ανώφελες τελικά : ποτέ δεν μπορούμε να ξέρουμε πραγματικά τι συμβαίνει στη ζωή των άλλων. Δυστυχώς αυτό καλλιεργείται από μικρή ηλικία όταν για παράδειγμα οι γονείς συχνά συγκρίνουν τα παιδιά με τα αδέλφια τους.

6. Ικανοποιώντας τους άλλους

Οι άνθρωποι που έχουν αυτοσκοπό να ικανοποιούν τους γύρω τους, επιδιώκουν ουσιαστικά να γίνονται αρεστοί. Αυτή η επιδίωξη σε συνεχή βάση μας επηρεάζει, αυξάνοντας το στρες και αποπροσανατολίζοντάς μας από τους στόχους μας. Ο καθορισμός των ορίων και το να μάθουμε να λέμε «όχι» είναι πολύ σημαντικά. Το να μάθουμε να δεχόμαστε κάποια πρόσκαιρη δυσφορία είναι μικρό αντάλλαγμα για τη μακροπρόθεσμη ανακούφιση από το στρες. Να μάθουμε ακόμη να ιεραρχούμε τις δικές μας επιθυμίες και να τις εξισορροπούμε σε σχέση με τις ανάγκες των γύρω μας.