ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ
Η βία στις μέρες μας έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις και πλήττει όλες τις κοινωνικές ομάδες, ιδιαίτερα όμως τα παιδιά και τους εφήβους.
Προκειμένου να μιλήσουμε για σχολικό εκφοβισμό, θα πρέπει να συνυπάρχουν 4 στοιχεία:
Εσκεμμένη βία ( δηλ. με στόχο )
Απρόκλητη βία ( δηλ. χωρίς το θύμα να προκαλεί )
Συστηματική βία
Eπαναλαμβανόμενη βία
ΕΠΟΜΕΝΩΣ:
Ο όρος «εκφοβισμός και βία στο σχολείο» (school bullying),χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου.
Αυτή η συμπεριφορά, αποτελεί κατάχρηση εξουσίας και εμπεριέχει ανισότητα στη δύναμη αντικειμενική ( π.χ. σωματική ) ή αντιληπτή (π.χ. προσωπικότητας ).
Με λίγα λόγια… κατευθύνεται προς εκείνα τα θύματα που εκλαμβάνονται από τους θύτες ( έναν ή πολλούς μαζί ) ως αδύναμα είτε σωματικά είτε ψυχολογικά.
ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ
- Όταν τα εμπλεκόμενα μέρη είναι ίσης δύναμης ( ίσος αριθμός, ίδια σωματική διάπλαση, κοινωνική θέση, κουλτούρα ), τότε μιλάμε για σύγκρουση, βίαιη ίσως, αλλά ΟΧΙ εκφοβιστική συμπεριφορά.
- Όταν τα εμπλεκόμενα μέρη είναι όχι μόνο ίσης δύναμης αλλά παρατηρείται και όμοια συναισθηματική αντίδραση ( π.χ. και οι δυο μαθητές είναι θυμωμένοι ) και ΟΧΙ όπως στον εκφοβισμό όπου ο μαθητής στόχος φοβάται και αδυνατεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του.
- Όταν τα εμπλεκόμενα μέρη πειράζονται και κάνουν αστεία μεταξύ τους, διασκεδάζοντας και οι δυο αληθινά.
ΜΟΡΦΕΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ
Ο εκφοβισμός και η βία ανάμεσα στους μαθητές μπορούν να πάρουν διάφορες μορφές:
Σωματικός εκφοβισμός και βία ( άμεσος ): περιλαμβάνει [ συστηματικά ] σπρωξίματα, σκουντήματα, αγκωνιές, κλοτσιές, τρικλοποδιές, γροθιές ή χτυπήματα με αντικείμενα και αφορά όλες τις μορφές σωματικών επιθέσεων καθώς και τις καταστροφές πραγμάτων.
Λεκτικός εκφοβισμός ( άμεσος ): περιλαμβάνει τη συστηματική χρησιμοποίηση υβριστικών εκφράσεων, φραστικών επιθέσεων, προσβολών, απειλών, διάδοση ψευδών φημών, σεξουαλικών υπονοούμενων σε βάρος κάποιου κ.α. Χρησιμοποιεί σταθερά ένα άτομο ως στόχο των πειραγμάτων, κάνοντάς το περίγελο.
Κοινωνικός εκφοβισμός ( έμμεσος ): περιλαμβάνει εκβιασμούς, απειλές και απαίτηση χρημάτων ή προσωπικών αντικειμένων και κυρίως αποκλεισμό / απομόνωση του παιδιού - στόχου από τη συμμετοχή του στις ομαδικές δραστηριότητες κ.α.
Ηλεκτρονικός εκφοβισμός (cyber-bullying) πρόκειται για τη βία που εκδηλώνεται χρησιμοποιώντας ως μέσω τις ηλεκτρονικές συσκευές. Περιλαμβάνει την αποστολή απειλητικού ή υβριστικού υλικού μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή μηνυμάτων SMS, τη δημοσιοποίηση πληροφοριών ή εικόνων χωρίς άδεια, τη δυσφήμιση, ψεύτικη ταυτότητα για εκμαίευση πληροφοριών και γελοιοποίηση κ.α.
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ:
1] Σε αντίθεση με τη σχολική φοβία που ασκείται μέσα στα πλαίσια του σχολείου ( π.χ. τάξη, προαύλιο χώρο, διάλειμμα.. ) ο θύτης του ηλεκτρονικού εκφοβισμού έχει τη δυνατότητα να κρατήσει την ανωνυμία. Ο καθένας μπορεί να λειτουργήσει ως θύτης με περιορισμένες πιθανότητες να τιμωρηθεί.
Σε αρκετές περιπτώσεις τα παιδιά που παίρνουν το ρόλο του θύτη υπό άλλες συνθήκες θα ήταν το θύμα [ π.χ. μικρότερα σε ηλικία παιδιά, θυματοποιούν μεγαλύτερους μαθητές ή θυματοποιούν τους εκπαιδευτικούς, ή παρατηρούμε κατά πλειοψηφία κορίτσια θύτες – αγόρια θύματα ].
Βασική διαφορά με τον κλασικό εκφοβισμό είναι ότι η ψυχική επιβάρυνση είναι μεγαλύτερη από τη σωματική. Τα θύματα του κυβερνοεκφοβισμού, δεν βρίσκουν ασφαλές μέρος να «κρυφτούν» όπως στην περίπτωση του κλασσικού εκφοβισμού που το άτομο στο χώρο του σπιτιού του νιώθει ασφάλεια.
2] Σε κάθε περίπτωση, ο εκφοβισμός και η βία στο σχολείο αποτελούν πράξεις επιθετικότητας, η οποία εκφράζεται με διαφορετικούς τρόπους ανάλογα με την ηλικία και το φύλο.
Π.Χ Τα μικρότερα παιδιά εκφράζονται περισσότερο με το σώμα τους, ενώ τα μεγαλύτερα χρησιμοποιούν περισσότερο το λόγο και σταδιακά πιο συγκαλυμμένες μορφές επιθετικότητας, όπως είναι η υπονόμευση και η απομόνωση
3] Επιπλέον, είναι σημαντικό να τονίσουμε πως ο εκφοβισμός και η βία στο σχολείο είναι και ομαδικό φαινόμενο. Δηλαδή δεν αφορά μόνο το θύμα και το θύτη, αλλά και όλους όσοι είναι παρόντες ή γνωρίζουν την ύπαρξή του, δηλαδή στους παρατηρητές.
Σύμφωνα με έρευνες, ο ρόλος των μαθητών-παρατηρητών είναι πολύ σημαντικός. Ακόμα κι αν δε συμμετέχουν ενεργά σε περιστατικά εκφοβισμού, μπορεί να ενθαρρύνουν το θύτη ή και με την παθητική στάση στους να δίνουν το μήνυμα ότι αυτό που συμβαίνει είναι αποδεκτό. Έτσι τροφοδοτούν το φαινόμενο.
Περίπου το ίδιο ισχύει και για στους ενήλικες παρατηρητές.
Γι’ αυτό και οι παρατηρητές, χρειάζεται να συμπεριλαμβάνονται τόσο στον ορισμό, όσο και στην αντιμετώπιση του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο.
ΕΠΟΜΕΝΩΣ ο εκφοβισμός και η βία στο σχολείο είναι ένα πολυδιάστατο, δυναμικό, κοινωνικό φαινόμενο, που δεν αφορά απλοϊκά ένα κακό-δυνατό και ένα καλό-αδύναμο παιδί, αλλά εμπλέκει συνολικά το σχολείο ως οργανισμό.
Τα χαρακτηριστικά των παιδιών που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα
σε περιστατικά εκφοβισμού και βίας στο σχολείο
Προφίλ θύματος: Η ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ
Τα παιδιά - θύματα δηλ. διαφέρουν από την ομάδα λόγω:
- Εμφάνισης και εξωτερικών χαρακτηριστικών (π.χ. παχύσαρκα παιδιά , παιδιά με κοντό ανάστημα κ.α)
- Ιδιαίτερων σχολικών επιδόσεων ( Πολύ καλοί / πολύ αδύναμοι μαθητές
- Καταγωγής ή Θρησκείας
- Σεξουαλικών προτιμήσεων
- Χρόνιων προβλημάτων υγείας ( άσθμα, σακχαρώδη διαβήτη κ.α )
- Παιδιά με ειδικές ανάγκες
- Παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες
- Συμπεριφοράς ( π.χ. παρορμητικά, υπερκινητικά .. )
Επίσης παιδιά με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας
- «Κλειστοί» χαρακτήρες - εσωστρεφή και μοναχικά
- με περισσότερο άγχος και ανασφάλεια από τους άλλους μαθητές,
- ήσυχα και ευαίσθητα,
-φοβισμένα, με παθητική στάση απέναντι στη βία και δύσκολα υπερασπίζονται τον εαυτό τους.
Προφίλ θύτη: ΑΞΙΖΩ ΑΠΟΔΟΧΗ
Τα παιδιά-θύτες, αυτά που ασκούν εκφοβισμό και βία σε άλλα, έχουν συνήθως τα εξής χαρακτηριστικά:
- μη ανοχή στη διαφορετκότητα
- Έντονη, εξωστρεφής, παρορμητική συμπεριφορά
- χειριστικά με έλλειψη ενσυναίσθησης
- ικανά να ελίσσονται και να ξεφεύγουν από δύσκολες καταστάσεις,
- υπερβολικά θετική αυτοεικόνα ( υψηλή αυτοεκτίμηση ) η οποία όμως δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα γι’ αυτό κι αντιδρούν με επιθετικότητα όταν νιώθουν να απειλείται αυτή η αυτοεικόνα…
- επιθετικά με έντονη την ανάγκη για υπεροχή
- επιρρεπή σε παραβίαση κανόνων και σε αντικοινωνικές συμπεριφορές ( δεν υπακούν στους σχολικούς κανόνες, αντιμιλούν στους εκπαιδευτικούς και δεν σέβονται το χώρο του σχολείου ).
-δικαιολογούν τις πράξεις τους ως πρόκληση του θύματος
Οι θύτες είναι συνήθως δυναμικά άτομα που επιδιώκουν με την επιθετική τους συμπεριφορά να ανέβουν στην κοινωνική ιεραρχία και να έχουν υψηλή θέση σε αυτήν (υψηλό status). Για διάφορους λόγους (οικογενειακούς, κοινωνικούς, κλπ) προτιμούν να το πετύχουν αυτό με αρνητικό τρόπο, προκαλώντας βλάβη, σωματική ή συναισθηματική στους άλλους, παρά με θετικό τρόπο (π.χ. επιδόσεις στα μαθήματα, στα αθλήματα, κλπ )
Με λίγα λόγια οι νεαροί παραβάτες ( θύτες ) είναι άτομα που έχουν ανάγκη να ακουστούν, να αποδείξουν την ισχύ τους και ως εκ τούτου οδηγούνται σε παραβατικές πράξεις, όπως στην άσκηση εκφοβισμού.
Συνήθως ψάχνουν την επιβεβαίωση και ζητούν να ενταχθούν.
Έχουν την αίσθηση ότι δεν αξίζουν, δεν διαχειρίζονται καλά τις σχέσεις τους και συνήθως προέρχονται από όχι λειτουργικές οικογένειες ( οικογενειακό περιβάλλον που είτε είναι ιδιαίτερα αυστηρό, άκαμπτο και θέτει σκληρές τιμωρίες, είτε έχει αδυναμία να οριοθετήσει).
Οι θύτες ( bullies ) πολλές φορές είναι οι ίδιοι θύματα βίας ή ενδοοικογενειακής κακοποίησης.
Ο θύτης θέλει τους θεατές του για να τον επιβεβαιώσουν και συνήθως είναι κακός μαθητής.
Τα παιδιά-παρατηρητές περιστατικών εκφοβισμού και βίας διαχωρίζονται σε εκείνους που:
1Η ΟΜΑΔΑ: υποστηρίζουν το θύτη με γέλια, χειροκροτήματα και άλλες μορφές επιδοκιμασίας ( νιώθουν κι αυτοί δυνατοί… )
2Η ΟΜΑΔΑ: απομακρύνονται από τη σκηνή και κάνουν ότι δεν είδαν τίποτα,
3Η ΟΜΑΔΑ: θυματοποιούνται, τρομοκρατούνται, «παγώνουν» ( συνήθως παιδιά που έχουν το ίδιο προφίλ με το θύμα )
4Η ΟΜΑΔΑ: δεν ξέρουν τι να κάνουν, είναι σε αμφιθυμία και δεν παίρνουν θέση ( δεν πιστεύουν ότι με το να το πεις κάπου θα αλλάξει κάτι. Νομίζουν ότι η αναφορά ενός περιστατικού εκφοβισμού, αποτελεί «κάρφωμα»
5Η ΟΜΑΔΑ: προσπαθούν να βοηθήσουν το θύμα, αποδοκιμάζουν το θύτη και τρέχουν να φέρουν βοήθεια.
Γενικά τα παιδιά - παρατηρητές που ανήκουν στη 2η, 3η και 4η ομάδα, πιστεύουν ότι ο εκφοβισμός και η βία δεν είναι σωστές συμπεριφορές, χαρακτηρίζονται όμως από το φόβο μήπως συμβεί και στους ίδιους, γι’ αυτό και ανησυχούν ότι αν πάρουν θέση, θα κάνουν τα πράγματα χειρότερα.
Τα παιδιά που παρεμβαίνουν για να βοηθήσουν το θύμα[ 5η ομάδα] έχουν ξεκάθαρη άποψη κατά του εκφοβισμού και της βίας, υψηλό βαθμό ενσυναίσθησης και αλληλεγγύης, εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και στους ενήλικες, ενώ συνάμα πιστεύουν ότι η παρέμβασή τους μπορεί να βοηθήσει, κάτι που βασίζεται σε προηγούμενες εμπειρίες τους.
Οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις του εκφοβισμού
και της βίας στο σχολείο
Οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις του εκφοβισμού και της βίας στα παιδιά είναι πολλές και σοβαρές.
Τα παιδιά που πέφτουν θύματα εκφοβισμού και βίας στο σχολείο είναι δυνατόν:
• να νιώσουν έντονο άγχος και ανασφάλεια,
• να έχουν χαμηλό προφίλ στην επικοινωνία, δεν λένε τις σκέψεις τους από το φόβο του χλευασμού
• να παρουσιάσουν σχολική άρνηση,
• να κάνουν πολλές απουσίες από το σχολείο,
• να οδηγηθούν σε σχολική αποτυχία.
• να βρίσκονται σε διαρκή ετοιμότητα και κατάσταση άμυνας
• να εμφανίσουν μαθησιακές δυσκολίες και ψυχοσωματικά προβλήματα, όπως πονοκεφάλους, πόνους στην κοιλιά, διαταραχές ύπνου, ενούρηση κ.ά.,
• να παρουσιάσουν φοβίες, κατάθλιψη
Τα παιδιά-θύτες, αυτά που ασκούν τον εκφοβισμό και τη βία, βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο:
• να απομακρυνθούν από το σχολείο,
• να διακόψουν τη σχολική φοίτηση,
• να εμφανίσουν τάσεις φυγής από το σπίτι,
• να έχουν δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις και στη διαχείριση του θυμού και των συγκρούσεων
• να εξελιχθούν, σε ποσοστό που προσεγγίζει το 50%, σε ενήλικες με αντικοινωνική και παραβατική συμπεριφορά.
• Αυξημένη πιθανότητα βίαιης συμπεριφοράς προς τα παιδιά και τη σύντροφο μέσα στην οικογένειά τους.
Οι συνέπειες του εκφοβισμού και της βίας στα παιδιά είναι σοβαρές και καθοριστικές για την ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη και εξέλιξη.
Γι’ αυτό η συστηματική πρόληψη και η κατάλληλη αντιμετώπιση κάθε μορφής εκφοβισμού και βίας στο σχολείο είναι πολύ σημαντικές.
Ενδείξεις για τον εκπαιδευτικό, ότι το παιδί μπορεί να έχει πέσει θύμα ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού
-γίνεται αντικείμενο πειραγμάτων (κατ’ επανάληψη) με άσχημο τρόπο: το βρίζουν , το υποτιμούν, το γελοιοποιούν , το εκφοβίζουν , το εξευτελίζουν , το απειλούν, του δίνουν διαταγές , το εξουσιάζουν.
-το πειράζουν , το σπρώχνουν , το χτυπούν , το κλωτσούν (κι εκείνο δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του επαρκώς).
- εμπλέκεται σε «καβγάδες» στους οποίους είναι σχεδόν ανυπεράσπιστο και το ίδιο προσπαθεί να αποτραβηχτεί από αυτούς (ίσως και κλαίγοντας)
- του παίρνουν τα βιβλία του , τα χρήματά του ή άλλα αντικείμενα που του ανήκουν , τα καταστρέφουν ή τα πετούν κάτω.
-έχει μελανιές , χτυπήματα, γδαρσίματα ή σκισμένα ρούχα, για τα οποία δεν μπορεί να δώσει μία λογική εξήγηση
-στα διαλείμματα είναι (συχνά )μόνο και αποκλεισμένο από την ομάδα των συνομηλίκων του.
- Δε φαίνεται να έχει στενό φίλο μέσα στην τάξη.
-το διαλέγουν τελευταίο στα ομαδικά παιχνίδια.
-στα διαλείμματα προσπαθεί να είναι κοντά στο δάσκαλο ή άλλους ενηλίκους.
-δυσκολεύεται να μιλήσει στην τάξη και δίνει την εντύπωση ενός αγχωμένου και ανασφαλούς ατόμου.
-φαίνεται θλιμμένο και δυστυχισμένο , στενοχωρημένο , δακρυσμένο.
-εμφανίζει ξαφνική ή σταδιακή πτώση στις σχολικές του επιδόσεις.
Ενέργειες του εκπαιδευτικού για την
άμεση αντιμετώπιση
περιστατικών εκφοβισμού και βίας στο σχολείο
Ο εκπαιδευτικός για την άμεση αντιμετώπιση περιστατικών εκφοβισμού και βίας στο σχολείο οφείλει:
• να διαβεβαιώσει το παιδί-θύμα ότι «δεν ευθύνεται το ίδιο για ό,τι έχει συμβεί»,
• να του θυμίσει ότι το νοιάζεται και ότι ο εκπαιδευτικός μπορεί να το προστατεύει,
• να του πει ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν μόνο αν «σπάσει η σιωπή» και να εξηγήσει ότι η κοινοποίηση των περιστατικών εκφοβισμού και βίας στο σχολείο δεν αποτελεί «κάρφωμα»,
• να συζητήσει το γεγονός στην ομάδα τάξης ως κάτι σοβαρό και ως ευθύνη όλων, να κινητοποιήσει την αλληλεγγύη των μαθητών,
• να προτείνει στο παιδί και στην ομάδα τάξης πρακτικούς τρόπους για την αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων,
• να ενημερώσει τους γονείς των παιδιών,
•να ενημερώσει παράλληλα το διευθυντή και την ομάδα των εκπαιδευτικών του σχολείου,
• εάν κρίνεται αναγκαίο, να ζητηθεί η βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας.
Πρόληψη Σχολικού Εκφοβισμού
Ολοκληρωμένη σχολική πολιτική
σε επίπεδο σχολείου / τάξης
Με αφετηρία τις επιτυχημένες παρεμβάσεις του πρωτοπόρου Νορβηγού Ντάν Όλβιους (Olweus, 1978, 1986, 1993; Olweus & Limber, 2007) αλλά και σύμφωνα πλέον και με διεθνείς οργανισμούς (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Συμβούλιο της Ευρώπης), το σχολείο καλείται για την αντιμετώπιση του εκφοβισμού, να δημιουργήσει μία ολοκληρωμένη πολιτική, μέσα από μία ενεργητική διαδικασία, που να περιλαμβάνει τα εξής:
1. Ενημέρωση για το φαινόμενο μέσω σχετικής βιβλιογραφίας
2. Δέσμευση των παρακάτω παραγόντων στην αντιμετώπιση του εκφοβισμού:
Διευθυντής/ντρια
Σχολική επιτροπή
Σύλλογος διδασκόντων
Σύλλογος γονέων και κηδεμόνων
Μαθητικά συμβούλια
3. Σχεδιασμός ολοκληρωμένης πολιτικής, με βάση την ανάλυση των αναγκών του σχολείου
4. Εφαρμογή της πολιτικής με τα εξής στάδια:
Α] Συλλογή στοιχείων: με ερωτηματολόγια , παρατηρήσεις των εκπαιδευτικών κ.α
Β] Εφαρμογή των παρεμβάσεων σε όλα τα επίπεδα, ατομικό, τάξης, σχολικής μονάδας
Γ] Διάχυση της πολιτικής, σε μαθητές, γονείς και ευρύτερη κοινότητα, όπου θα αναφέρονται τα εξής:
- ορισμός βίας: τι είδους συμπεριφορές αφορά αυτή η πολιτική
- αρχές του σχολείου: πως σχετίζονται με το θέμα της βίας
- ρόλοι και ευθύνες εκπαιδευτικών, γονέων, μαθητών
-στήριξη στους μαθητές-θύματα: σε ποιον αναφέρουν το περιστατικό, διαδικασία που θα ακολουθηθεί, υποστήριξη που θα δοθεί
- συμβουλές για τους θεατές-μαθητές: πως παρεμβαίνουν, που αναφέρουν
- συμβουλές για τους γονείς θυτών, θυμάτων και θεατών: διαδικασίες
5. Αξιολόγηση της εφαρμογής της πολιτικής, πιθανός επανασχεδιασμός, βελτιωτικές κινήσεις
Παρακάτω, έχουν συγκεντρωθεί κάποιες βασικές δράσεις πρόληψης, του σχολικού εκφοβισμού [με βάση την έως τώρα διεθνή εμπειρία ], σε επίπεδο σχολείου, τάξης
Δράσεις πρόληψης σε επίπεδο σχολείου
- Οργάνωση παρεμβάσεων για κάθε ηλικία και σε όλες τις σχολικές χρονιές
- Ανάπτυξη προγραμμάτων ψυχοκοινωνικής αγωγής, που προάγουν την ψυχική και κοινωνική υγεία των μαθητών
- Αναβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος, (διακόσμηση τάξης με αφίσες - έργα των μαθητών, γκράφιτι στους τοίχους σχεδιασμένα από τους μαθητές, πινγκ-πονγκ στα διαλείμματα)
- Έμφαση στη δημιουργικότητα των μαθητών, με τη συμμετοχή τους σε δραστηριότητες που θα αναδείξουν τη διαφορετικότητα, τα ιδιαίτερα ταλέντα και τις ικανότητες των μαθητών
- Διαρκής εκπαίδευση - επιμόρφωση των εκπαιδευτικών
- Στενή συνεργασία με το σύλλογο γονέων και ενθάρρυνση της συμμετοχής των γονέων σε δραστηριότητες του σχολείου, εκπαίδευση σε δεξιότητες επικοινωνίας
- Τακτικές συνελεύσεις των εκπαιδευτικών για το θέμα
- Ενημέρωση όλων στην έναρξη κάθε παρέμβασης
- Ανάπτυξη ομάδων εκπαιδευτικών για τη διαχείριση συγκρούσεων, βίαιων ή μη
- Ανοιχτή επικοινωνία με τους γονείς θυτών και θυμάτων, διαδικασίες ξεκάθαρες για το πως και σε ποιον αναφέρουν και για τα βήματα που θα ακολουθήσει το σχολείο
- Έλεγχος - εποπτεία των χώρων, όπου συνήθως ‘κρύβεται’ ο εκφοβισμός
- Διατήρηση αρχείου καταγραφής των περιστατικών.
Δράσεις Πρόληψης σε επίπεδο τάξης
Οι εκπαιδευτικοί προτείνεται:
- Να συζητούν, στην αρχή της χρονιάς, με τους μαθητές για τα δικαιώματά τους, τους κανόνες συμπεριφοράς στο σχολείο και τους τρόπους αντιμετώπισης του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο και να συναποφασίζουν ένα κώδικα συμπεριφοράς.
- Να οργανώνουν βιωματικά εργαστήρια για την πρόληψη του εκφοβισμού (π.χ παιχνίδια ρόλων, συζητήσεις, βίντεο, σχεδιασμός αφίσας) σε σταθερή βάση ενταγμένη στο αναλυτικό πρόγραμμα κάθε χρονιάς
- Να εφαρμόζουν σε σταθερή βάση προγράμματα προαγωγής της ψυχικής υγείας (διαχείριση συναισθημάτων, συγκρούσεων, θέματα φιλίας και πίεσης συνομηλίκων, κλπ)
- Να παρέχουν από νωρίς στους μαθητές κατάλληλους τρόπους έκφρασης της έντασης (όπως τα αθλήματα, οι τέχνες κτλ.) και ανάλογες ευκαιρίες για επιτεύγματα και καταξίωση
- Να ενισχύουν τη φιλία και την αλληλεγγύη μεταξύ των μαθητών, ως το πλέον κατάλληλο μέσο για την αντιμετώπιση περιστατικών εκφοβισμού και βίας στο σχολείο
- Να αναθέτουν ομαδικά σχέδια εργασίας, αξιοποιώντας την ομαδοσυνεργατική μάθηση
- Να αντιμετωπίζουν τις αιτίες απομόνωσης και περιθωριοποίησης μαθητών, δείχνοντας ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ένταξη στη σχολική ομάδα των νεοφερμένων μαθητών ή των μαθητών με ειδικά προβλήματα και ανάγκες
- Να ευαισθητοποιούν τους γονείς για το πρόβλημα, στις ατομικές και στις ομαδικές συνεργασίες, και να ακούνεπροσεκτικά τις ανησυχίες των γονέων για πιθανό εκφοβισμό
- Δέσμευση από την πλευρά τους, για τη διαλεύκανση κάθε αναφοράς για εκφοβισμό
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα παιδιά
έχουν απόλυτο δικαίωμα
σε ένα σχολικό περιβάλλον
το οποίο να τους παρέχει
ασφάλεια και προστασία.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία:
- Olweus, D. (2009): Εκφοβισμός και βία στο σχολείο: Τι γνωρίζουμε και τι μπορούμε να κάνουμε,
Έκδοση: Εταιρεία Ψυχοκοινωνική Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου. (Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.), Αθήνα.
- Ε.Κ.Π.Α ( «ΑΡΙΑΔΝΗ: Πρόγραμμα κατάρτισης Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας για το φαινόμενο του “εθισμού” των εφήβων στο διαδίκτυο») : «Συμπεριφορές εξάρτησης στο Διαδίκτυο» Αθήνα 2011
- Ε.Ψ.Υ.Π.Ε ( 2010 ) : «Δραστηριότητες στην τάξη για την πρόληψη του εκφοβισμού και της βίας μεταξύ των μαθητών» Εγχειρίδιο εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης.
- Ε.Ψ.Υ.Π.Ε. : Ενδοσχολική βία και εκφοβισμός. Αιτίες, επιπτώσεις, αντιμετώπιση ………… απαντήσεις στα ερωτήματα των εκπαιδευτικών.
- Καραβόλτσου Αθηνά ( 2013 ): Εγχειρίδιο αντιμετώπισης σχολικού εκφοβισμού εκπαιδευτικών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου