ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΕΣ ΕΡΥΘΡΟΥ ΚΟΛΑΡΟΥ

Οι οικονομικής φύσεως εγκληματίες όταν εκτός από τα συγκεκριμένα εγκλήματα φθάσουν να οδηγηθούν σε οδηγηθούν σε δολοφονική πράξη, τότε αποκαλούνται εγκληματίες ερυθρού κολάρου (red -collar – criminals) και τα άτομα που διαπράττουν ταυτόχρονα φόνο και απάτη εμφανίζονται να έχουν ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά. Αυτά τα χαρακτηριστικά συμπεριλαμβάνουν τη μεγαλομανία και τον χαμηλό έλεγχο της παρόρμησής τους που εμποδίζει να προβλέψουν τις συνέπειες της δολοφονικής πράξης τους. Οι ψυχοπαθείς έχουν αδυναμία να διαβλέψουν το μέλλον, οπότε εμφανίζουν αδυναμία να κατανοήσουν πως «λειτουργεί» μια πράξη στην πραγματική ζωή. Επίσης εμφανίζουν ελλείμματα στη σκέψη τους και στην ανάκτηση της μνήμη τους σχετικά με το παρελθόν. Αυτό σημαίνει ότι μια πράξη τους δεν είναι μόνο προβληματική ως προς την αντίληψη των μελλοντικών επιπτώσεων που θα έχει, αλλά και ως προς τα στοιχεία και το αποδεικτικό υλικό που αφήνουν τα ίχνη της πράξης τους. Δεν θυμούνται και δεν μπορούν να ανακτήσουν πληροφορίες στη μνήμη τους, γιατί τα γεγονότα μπορεί να έχουν «ταξινομηθεί» στο μυαλό τους ασήμαντα και οι πράξεις τους ως ορθές και ουδόλως παράνομες και βίαιες. Οι άνθρωποι αυτοί θεωρούν ότι το έγκλημα είναι το μέσο για την επίτευξη του στόχου τους, οπότε δεν είναι σημαντικό να «παραμείνει» στη μακροχρόνια μνήμη. Αυτό που έχει σημασία είναι το τελικό αποτέλεσμα της πράξης τους, δηλαδή το παράνομο όφελος από την εγκληματική πράξη. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης υπόπτου για διάπραξη εγκλήματος ερυθρού κολάρου ο ανακριτικός υπάλληλος πρέπει να προσπαθήσει να ανακαλύψει τα παρακάτω ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά, τα οποία είναι σημαντικά, ώστε να βοηθηθεί η ανάκριση και η αποκάλυψη της αλήθειας:

– Την ανάγκη για διέγερση, δηλαδή τα κίνητρα για τη διάπραξη της πράξης

– Το ρηχό θυμικό

– Την αναλγησία

– Τον χαμηλό συμπεριφοριστικό έλεγχο

– Το συμπεριφοριστικά προβλήματα της πρώιμης ηλικίας

– Τη νεανική αντικοινωνική συμπεριφορά και την εφηβική κοινωνική εκτροπή.

Οι εγκληματίες του ερυθρού κολάρου διαπράττουν τα αδικήματά τους σύμφωνα με τις τρεις διαστάσεις του Τριγώνου της Απάτης, δηλαδή την εμφάνιση της ευκαιρίας, την πίεση και την εκλογίκευση. Οι βίαιες πράξεις που κάνει ο εγκληματίας του λευκού κολάρου έτσι ώστε να κατηγοριοποιηθεί ως εγκληματίας του λευκού κολάρου, γίνονται είτε για αποκρύψει την πράξη του, είτε για να ρωτήσουν οι μάρτυρες ή να χαθούν τα ίχνη της παράνομης οικονομικής πράξης. Αυτό σημαίνει ότι, εν δυνάμει, οποιαδήποτε άτομο το οποίο μπορεί να διαπράξει ένα οικονομικό έγκλημα μπορεί να οδηγηθεί και στην δολοφονική ενέργεια. Έρευνα του FBI έδειξε ότι οι εγκληματίες του ερυθρού κολάρου εμφανίζουν την κατάσταση mens rea, είναι δηλαδή ενοχικά μυαλά και υπάρχει η υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος. Είναι άτομα που έχουν προσχεδιάσει την εγκληματική πράξη, είτε για να προστατευθούν από την αποκάλυψη του οικονομικού εγκλήματος που έχουν ήδη διαπράξει, είτε από τον φόβο ή την απειλή ανακάλυψής τους από πρόσωπα που γνωρίζουν, συμμετείχαν και μπορούν να μαρτυρήσουν για το οικονομικό έγκλημα. Το θύμα του εγκλήματος δεν είναι απαραίτητα το άτομο που ωφελήθηκε, βοηθήθηκε ή έχει άμεση σχέση με το οικονομικό έγκλημα. Οι εγκληματίες αυτής της κατηγορίες έχουν αντικοινωνική και ψυχοπαθητική συμπεριφορά.

Aυτή η κατηγορία των οικονομικών εγκληματιών διακρίνεται στις παρακάτω υποκατηγορίες – ταξινομήσεις:

-Contract Killing – συμβόλαιο θανάτου

-Gang – motivated – υποκινούμενη από οργανωμένη ή εγκληματική ομάδα

-Criminal murder – δολοφονία λόγω απαγωγής.

-Product tampering – αλλοιωμένα ή παραποιήμενα προϊόντα

-Insurance or inheritance – ασφάλεια ή κληρονομιά

– Commercial profit – εμπορικό κέρδος

-Felony – murder – ληστεία μετά φόνου

Αναφορικά με τα συνήθη συμπεριφοριστικά χαρακτηριστικά και τα χαρακτηριστικά της ψυχοπαθητικής προσωπικότητας των εγκληματιών του ερυθρού κολάρου, ο Hare (1993) κατέγραψε τα παρακάτω (τα περισσότερα από αυτά τα χαρακτηριστικά απαντώνται στον ναρκισσισμό, τη μακιαβελική ικανότητα και την ψυχοπαθητική συμπεριφορά και είναι τόσο τυπικά στους οικονομικούς εγκληματίες):

1. Απασχόληση του θύματος: ελεύθερος επαγγελματίας ή εργαζόμενος

1. Επαγγελματική θέση του θύματος: γαλάζιο κολάρο ή λευκό κολάρο.

1. Ποινικό ιστορικό του θύματος: εγκλήματα λευκού κολάρου ή βίαια εγκλήματα.

1. Διαπίστωση της απάτης από το θύμα: το θύμα ήταν να ανακαλύψει την απάτη; Ενημέρωσε τρίτο πρόσωπο για την απάτη του κατηγορούμενου;

1. Πηγή εισοδήματος του θύματος: φορολογικές δηλώσεις, τραπεζικοί λογαριασμοί.

1. Ανακάλυψη της απάτης από τρίτο πρόσωπο, χωρίς τη βοήθεια του θύματος.

1. Αξιόποινη συμπεριφορά του θύματος: είχε λόγο να διαπράξει απάτη; (ενίσχυση τρόπου ζωής, οικονομικά προβλήματα, θέματα εθισμού) Με ποιον τρόπο διέπραξε την απάτη;

1. Μορφή απάτης.

1. Εν δυνάμει συνεργοί στην απάτη (εξέταση ηλεκτρονικών αρχείων, emails)

1. Το θύμα είχε λόγους να φοβάται αντεκδίκηση από τον κατηγορούμενο για την αποκάλυψη της απάτης ή με την κοινοποίηση της σε τρίτα πρόσωπα;

1. Ιστορικό επιχειρηματιών συγκρούσεων μεταξύ θύματος, κατηγορούμενου και λοιπών προσώπων.

1. Επιχειρηματικά στοιχεία και αρχεία τρίτων προσώπων που να καταδεικνύουν αξιόποινη συμπεριφορά (π.χ αιτήσεις για δάνεια, οικονομικές απάτες, πλαστογραφίες).

Τα άτομα που εμπλέκονται σε οικονομικές απάτες έχουν τόσο τα χαρακτηριστικά που δημιουργούν τις προϋποθέσεις να διαπράξουν ποινικά αδικήματα, όσο και την ικανότητα να εκμεταλεύονται τις καταστάσεις και τις συνθήκες που ευνοούν την εγκληματικότητα. Ο ρόλος του κράτους και των διωκτικών – ελεγκτικών ευνοούν την εγκληματικότητα. Ο ρόλος του κράτους και των διωκτικών – ελεγκτικών μηχανισμών είναι να αποθαρρύνουν τα άτομα αυτά και να δημιουργούν δράσεις για τον περιορισμό του φαινομένου. Οι δράσεις μπορούν να έχουν εκπαιδευτικό χαρακτήρα (εκπαίδευση για την καταπολέμηση της απάτης και της διαφθοράς) και να δημιουργούν ένα ηθικό πλαίσιο λειτουργίας των επιχειρήσεων και του κράτους. Επειδή όμως οι «θετικές» δράσεις συνήθως απαιτούν χρόνο, για να έχουν αποτελεσματικότητα, ή αδυνατούν να «πείσουν» εκείνα τα άτομα που ψυχολογικά και συμπεριφοριστικά ρέπουν προς την απάτη και την εγκληματικότητα, η δυναμική και επιθετική απόδοση δικαιοσύνης και η επιβολή τιμωρίας στους οικονομικούς εγκληματίες είναι ένα αποτελεσματικό και καθοριστικό μήνυμα προς όλες τις πλευρές – παραβάτες, επιχειρήσεις, πολίτες, ελεγκτικούς μηχανισμούς, πολιτικούς. Έχει φανεί ότι οι κατηγορούμενοι για οικονομικά εγκλήματα επηρεάζονται σε μεγαλύτερο βαθμό από τις δικαστικές και διοικητικές ποινές σε σχέση με τους κοινούς ποινικούς εγκληματίες, γιατί αντιλαμβάνονται ότι η ζημία τους από την αρνητική δημοσιότητα και η φυλακισή τους είναι μεγάλη. Επίσης η αντίληψη π ήματα, είναι ότι τα δικαστήρια δείχνουν μεγαλύτερη επιείκεια, όταν αντιμετωπίζουν τέτοιας κατηγορίας κατηγορίας κατηγορούμενους, απ” ότι όταν αντιμετωπίζουν κατηγορούμενους για ληστεία, φόνο ή βιασμό. Η απλά η υπόθεση δεν γίνεται ποτέ γνωστή – δεν φτάνει ποτέ στις εφημερίδες – αλλά και αν φτάσει θάβεται από τα ΜΜΕ – δικαστικούς υπαλλήλους.

ΠΗΓΗ: ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΑ